Part 5: Work As Sabhapati

भाग ५ : सभापती म्हणून कार्य…

सभापती म्हणून निवड झाल्यानंतर, बाबांनी तत्काळ कामाला सुरुवात केली. पंचायत समितीच्या कर्मचाऱ्यांची बैठक घेऊन त्यांनी कार्यक्रमाच्या यशस्वी आयोजनाबद्दल त्यांचे आभार मानले आणि आपल्या जबाबदारीची जाणीव स्पष्ट केली. "लोकांनी माझ्यावर ही महत्वाची जबाबदारी सोपवली आहे. मी इथे सत्ता प्रदर्शनाकरिता नाही, तर सेवा करण्यासाठी आहे. येणाऱ्या लोकांच्या सोडविण्याचा प्रामाणिक प्रयत्न करावा. आपला कारभार पारदर्शक आसावा” असे बाबांनी त्यांना नम्रपणे सांगितले.

दूरवरून येणाऱ्या लोकांशी आदराने वागण्याबाबत ते आग्रही होते. त्यांनी पंचायत समितीतील एक कुशल कर्मचारी, श्री. राजपूत यांना वैयक्तिक सहाय्यक म्हणून नियुक्त केले आणि त्यांच्याकडे ही जबाबदारी सोपविली. सभापती म्हणून मिळणारे मानधन ते अभ्यागतांच्या चहा-नाश्ता व पाहुणचारासाठी खर्च  करित.

श्री. सीताराम कुंटे, जे नंतर महाराष्ट्र शासनाचे मुख्य सचिव झाले, काही काळ बाबांसोबत बी.डी.ओ. म्हणून कार्यरत होते. श्री. कुंटे साहेबांशी आमचे नेहमीच सलोख्याचे संबंध राहिले. उच्च व तंत्रशिक्षण खात्याचे प्रधान सचिव असतांना त्यांची भेट झाली तेंव्हा त्यांनी बाबांची आस्थेने चौकशी केली होती. जळगांव जिल्हा परिषदेचे कार्यकरी आधिकारी राहिलेल्या, मुळच्या धरणगांवच्या, श्रीमती लीनाताई मेहंदळे तसेच श्री राजेशजी अग्रवाल यांचेशीं त्यांचे जिव्हाळयाचे संबंध होते. दिल्ली येथे महाराष्ट्र सदनात कार्यकरी आधिकारी असतांना भेटले तेंव्हा राजेशजींनी जळगांव जिल्ह्यातील राजकिय व्यक्तिंविषयी आस्थापूर्वक विचारपूस केली होती. जिल्हाधिकारी व इतर वरिष्ठ अधिकाऱ्यांशी  बाबांचे चांगले संबंध होते. या अधिकाऱ्यांनी त्यांना वेळोवेळी मोलाचे सल्ले दिले आणि महत्त्वाचे शासकीय निर्णय (जीआर) व महत्वाचे संदर्भ उपलब्ध करून दिले. त्यांच्या सहकार्यामुळे बाबा अनेक महत्वपूर्ण कामे करू शकलेत.

बाबा ग्रामपंचायतीचे सदस्य म्हणून सुरुवातीपासूनच कार्यरत होते. अनेक दशके त्यांनी विविध पदांवर काम केले होते. कांग्रेस पक्षाचे जिल्हा सरचिटणीस म्हणून काम केले असल्याने अनेक वरिष्ठ नेत्यांशी त्यांचे घनिष्ठ संबंध होते. संजय निराधार योजनेचे अध्यक्ष असतांना सामान्य माणसाच्या परिस्थिती विषयी त्यांना जाणीव होती. जनता शिक्षण संस्थेचे सचिव असल्याने शिक्षण क्षेत्रातील समस्यांची जाणीव होती. कुटुंब नियोजन करण्या करिता त्यांनी लोकांना प्रोत्साहित केले होते व या क्षेत्रात त्यांचे मोठे काम होते. त्या निमित्ताने वैद्यकीय क्षेत्रातील अनेक वरिष्ठ अधिकाऱ्यांशी त्यांचे घनिष्ठ संबंध होते. वैद्यकीय विभागाचे उपसंचालक डॉ माठा साहेब, डॉ उदयसिंह पाटील, डॉ मराठे यांचे त्यांना नेहमीच सहकार्य लाभायचे. शेतकऱ्यांचे मोर्चे आणि धरणे आयोजित करून शेतकऱ्यांच्या हक्कांसाठी लढा दिला होता. बोदवड कृषी उत्पन्न बाजार समितीचे उपसभापती म्हणुन कार्यरत होते. स्वतः शेतकरी असल्यामुळे, त्यांना शेतकऱ्यांच्या समस्यांची जाणीव होती. या अनुभवांची त्यांना पंचायत समिती सभापती म्हणून काम करतांना मोठी मदत झाली.

पुरातत्व विभाग औरंगाबाद (आताचे छत्रपती संभाजी नगर ) विभागा अंतर्गत येणाऱ्या चांगदेव मंदिरा संबंधात उप संचालक म्हणून कार्यरत असलेले श्री कांबळे साहेब तसेच पुणे येथील जंगली महाराज रोडवरील, पाताळेश्वर लेणी परसरातील वरिष्ठ अधिकारी यांच्याकडे पाठपुरावा करून, चांगदेव मंदिर परिसरात विभागकडून एका कर्मचऱ्याची कायम स्वरुपी नेमणूक, पनघटावरून नदीपात्रात उतरण्याकरिता पायऱ्या, मंदीराच्या आवारातील सुशोभिकरण, परिसरात पडलेल्या दगडांपासून कलात्मक वस्तू बनविणे या कामांना चालना देण्याचे महत्त्वाचे कार्य केले.

प्रशासनात त्यांना काही वेळा कठोर भुमिका घ्यावी लागायची. कोणीही रजेवर जातांना आपला कार्यभार, कपाटाच्या चाव्या वगैरे सहकाऱ्यांकडे सोपवून जाव्यात अशा सूचना असतांना, कार्यालयीन प्रमुख असलेले एक कर्मचारी कपाटाच्या चाव्या ठेवून न गेल्याने कामाचा खोळंबा होत आहे हे जेंव्हा बाबांच्या लक्षात आणून देण्यात आले तेंव्हा त्यांनी ताबडतोब पंचनामा करून त्यांच्या कपाटाचे कुलूप तोडले आणि दुसऱ्या कर्मचाऱ्याकडे कार्यभार सोपविला. त्यांच्या मुलाचा आमच्या संस्थेत प्रवेश घेण्यात आला तेंव्हा हे कर्मचारी मला भेटले होते.

पंचायत राज व्यवस्थे बद्दल त्यांना आस्था होती. जिल्हा परिषद ग्रामीण जनतेचे ‘मिनी मंत्रालय’ असते. पदाधिकाऱ्यांनी जनतेच्या प्रश्नांबाबत संवेदनशील असायला पाहिजे अशी त्यांची भूमिका होती. महाराष्ट्र सरकारच्या पंचायत राज समिती समोर ते आपली भूमिका कळकळीने मांडायचे. दिल्ली येथे आयोजित करण्यात आलेल्या पंचायत राज परीषदे मधे, महाराष्ट्रातील निवडक पदाधिकाऱ्यांसोबत ते उपस्थित होते. त्यांच्या कार्याची दखल घेवून त्यांना मुख्यमंत्री सुधाकरराव नाईक यांनी नव्यानेच निर्माण केलेल्या जलसंधारण समितीवर त्यांची निवड केली होती.

पंचायत समिती मुक्ताईनगरच्या सभापती पदावर कार्यरत असतांनाच, बाबांनी जिल्हा परिषदेतील कामातही आपला ठसा उमटवला. ते जळगाव जिल्हा परिषदेच्या स्थायी समितीचे सदस्य होते. अनुभवी व जेष्ठ सदस्य असल्याने त्यांच्या भूमिके कडे सर्वांचे लक्ष असायचे. त्यांनी मांडलेल्या अनेक महत्वपूर्ण प्रस्तावांवर गांभीर्यपूर्वक चर्चा व्हायची. त्यांच्या कार्यशैलीमुळे जिल्हा परिषदेच्या कारभाराला चालना मिळाली आणि ग्रामीण जनतेच्या हिताचे अनेक महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतले गेले.

प्रा. डॉ. महेंद्र इंगळे, पुणे …फेब्रुवारी २१, २०२५

Part 4: Baba Elected As Sabhapati

 

Part 4: Baba Elected As Sabhapati …

After a long wait of 12 years, the Jillah Parish Elections were finally announced in November 1990. Elections were scheduled for three Jillah Parishad ‘Gat’ and six Panchayat Samiti ‘Gan’ in Muktainagar (formerly Edalabad) Taluka. People were filled with excitement to see who the candidates would be. As expected, Baba received the nomination from the Changadev-Edalabad Zillah Parishad Gat. His opponent was Sh. Vasudev Raghunath Patil, a sober individual serving as the Secretary of J.E. School at the time. Baba had a cordial relationship with him. 

The elections were set against the backdrop of Baba's significant social and political work over the years. People were eagerly anticipating this day.

During the campaign, Baba, along with his supporters, would start early in the morning in his Mahindra Jeep—a gift from the people presented to him by Hon. Sharad Pawar in 1985; visit various villages and remote areas, meet people and deliver speeches up to late night. People would welcome him with garlands; inspiring powadas and traditional songs were used to be sung prior to his speeches at large and enthusiastic gatherings. There was palpable joy and excitement among the crowd, especially among the youths.

On election day, there was a tremendous turnout, and people voted enthusiastically. Once the voting concluded, the next day arrived—the day for the results! There was a huge gathering of people in front of the newly built Tahasil Office. We were sitting with respected Dr. Devisingh Shekhawat, Sh. Rangalal Sheth Jain, Ad. Gosavi, Sh. Sureshbau Chaudhary, Sh. Yuvarajkaka Patil, Sh. Bhaulalkaka Patil …and were anxiously awaiting the outcome, although we were confident in our win. 

Finally, the results were declared: Baba won the election by a huge margin! Firecrackers were set off, and gulal was thrown in the air and smeared on people's faces. A grand celebration procession started from the Tahasil Office. After visiting several villages, Baba proceeded home. A large gathering of people was eagerly awaiting at our residence in Changadev, upto late night, to meet and felicitate him!

There was a great eagerness leading up to the Sabhapati Election. Finally, that day arrived. Three Zilla Parishad members and six Panchayat Samiti members were to elect the Sabhapati of the Panchayat Samiti, Muktainagar. The Zilla Parishad members were eligible to vote and contest in the Sabhapati election at that time; later on the rule changed. 

After consulting with party leaders and workers, Hon. Pratibha Tai Patil, who later became the President of India, finalized the name of Baba as the candidate for Sabhapati. The Pradesh Congress Committee appointed Sh. Pramod Kasar as the observer for the election. Consequently, a whip was issued to the elected party members to ensure their participation in the vote. On the day of the Sabhapati election, Baba filled out the nomination form for the post of Sabhapati. Since there were no other candidates for that position, he was elected unopposed. Sh. Pandharibhau Patil, Sau. Rathodtai, Sau. Vidyatai Chaudhary, Sh. Santoshbhau Bodade, Sh. Dasharath Supada Patil, Sh. Thakare, and all the elected members supported Baba's candidature, leading to his uncontested election. Sh. G.N. Bapuji Patil congratulated Baba, held his hand, and escorted him to the office of the Sabhapati, where he was seated in the designated chair. 

It was truly a joyous and unforgettable moment for all of us, one that we will cherish deeply in our hearts !

Dr. Mahendra Ingale @ Pune on February 21, 2025

निःशब्द !

 निःशब्द !

काल सिटी प्राइड येथे छावा चित्रपट बघितला. सध्या महाराष्ट्रात आणि देशभरात हा चित्रपट गाजत आहे. या निमित्त टीव्ही चॅनल्स व सोशल मीडियावर चर्चा आयोजित केल्या जात आहेत.

परवा, सातारा येथील अजिंक्य सैनिक स्कूलच्या विद्यार्थी राहिलेल्या, आमचे मित्र सुनील कोल्हे आणि सतिश केरकळ यांच्या बॅचने मंगला चित्रपटगृहात हा चित्रपट बघितला. विविध संस्थांकडून, महाराष्ट्रातील शाळेतील मुलांना हा चित्रपट दाखविला जात आहे.

लोकांपर्यंत पोहचण्याचे चित्रपट हे प्रभावी माध्यम!चित्रपट हिंदीत असल्याने अधिकाधिक लोकांपर्यंत छत्रपती सांभाजी महाराजांचे कार्य पोहचते आहे ही आनंदाची व समाधानाची बाब आहे.

शिवाजी सावंतांच्या ‘छावा’ कादंबरीवर आधारित श्री. लक्ष्मण उतेकरांची ही भव्य-दिव्य कलाकृती!

विकी कौशलने संभाजी महाराजांची भूमिका भावोत्कृष्टरित्या साकारली आहे. रश्मिका मंधानाने येसूबाईची भूमिका समर्थपणे पेलली आहे. चित्रपट जस जसा पुढे सरकत जातो तस तसा मेकअपच्या सहाय्याने बदलत जाणारा औरंगबजेब प्रभावीपणे दाखविण्यात आलेला आहे . शांत डोक्याच्या, थंड रक्ताच्या, क्रूरकर्मा औरंगजेबाची भूमिका अक्षय खन्नाने उत्तमरित्या साकारली आहे.

छत्रपती संभाजी महाराजांच्या जीवनात अनेक नाट्यमय प्रसंग घडलेत. त्यातून त्यांचे व्यक्तिमत्व घडत गेले. आजोबा शहाजीराजे महाराज यांचे कडून विद्वत्ता आणि वडिल छत्रपती शिवाजी महाराजांकडून शौर्याचा वारसा त्यांना मिळाला होता. छत्रपती संभाजी महाराज महापराक्रमी, कुशल राजनीतिज्ञ, मुत्सद्दी, विविध भाषा जाणणारे विद्वान, संवेदनशील मनाचे कवि आणि लेखक आसतांनाही मध्यंतरीच्या काळात त्यांचे विषयी हेतूतः गैरसमज पसरवून प्रवाद निर्माण करण्यात आले होते.

राष्ट्राचा मानबिंदू असलेल्या या पराक्रमी वीरा बद्दल लिहितांना अनेकांना भान राहिले नाही. परंतु पराक्रमी पुरुषांचा इतिहास गाडून टाकता येत नाही. तो कधी ना कधी उफाळून वर येतो आणि दैदीप्यमान होऊन आपल्या समोर प्रगटतो. उलटपक्षी विपर्यास करून  लिहिलेली इतिहासाची पाने कालांतराने विदीर्ण होतात, पाला पचोळ्या सारखी उडून जातात, गळून पडतात हे आपण बघत आहोत.

वा. सी. बेंद्रे, डॉ. जयसिंगराव पवार यांच्या सारख्या थोर इतिहासकारांनी, अस्सल पुरव्यांनीशी, संभाजी महाराजांचे जीवन चरित्र रेखाटले परंतु, ते इतिहासाच्या अभ्यासकांपर्यंत  सिमित राहिले.

मा. शिवाजी सावंतानी १९७९ मधे जेंव्हा ‘छावा’ कादंबरी लिहिली, यशवंतराव चव्हाणांनी तिचे पूजन करून प्रकाशन केले, आचार्य अत्र्यांनी मराठा मधे अग्रलेख लिहला, मराठा मंदिरामध्ये भव्य कार्यक्रम घडविला, साहित्य संस्कृती मंडळाने पुरस्कार देवून कादंबरीचे हिंदीत भाषांतर केले… तेंव्हा पासून खऱ्या अर्थाने छत्रपती संभाजी महाराजांचे खरे चरित्र अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोहचायला सुरवात झाली.

त्यानंतर सानदी अधिकारी असलेल्या मा. विश्वास पाटलांनी २००५ मधे अभ्यासपूर्णरीत्या, अस्सल पुरावे मांडून संभाजी महाराजांच्या जीवनावर ‘संभाजी’ हा चरित्रपर ग्रंथ लिहला .

मा. शिवाजी सावंत व मा. विश्वास पाटील हे दोघेही लोकप्रिय लेखक असल्याने छत्रपती संभाजी महाराज जनसामान्यांपर्यंत अधिक वेगाने पोहचण्यास मदत झाली.

दृष्ट लागावी असे राजबिंडे व्यक्तिमत्व लाभलेले, तेजस्वी, शूर वीर, छत्रपती संभाजी महाराज, वयाच्या अवघ्या ३२ व्या वर्षी, स्वराज्य रक्षणासाठी, ज्या धीरोदात्तपणे, जगदंब …जगदंब…मंत्रोच्चार करीत मृत्युस सामोरे गेले तसे उदाहरण मानवजातीच्या इतिहासात दुसरे नाही!

विद्यार्थी दशेत असतांना, ‘छावा’ आणि ‘संभाजी’ हे ग्रंथ मी जेंव्हा प्रथम वाचले तेंव्हा भावनातिरेकाने, त्यातील काही प्रसंग मी पूर्णतः वाचू शकलो नाही. 

आजही मी निःशब्द आहे!

प्रा. डॉ. महेंद्र इंगळे, पुणे …मार्च, २०२५

With Eyes We Speak…

 

With Eyes We Speak…

In halls of knowledge, wisdom grows

A place where love for students flows 

With eyes we speak, with hearts we hear 

In bonds of learning, ever clear!

Step forth, lead on, and remain true

Sensitive to the dreams others pursue

For in this world, we clearly find

A tapestry woven of hearts and mind!

With straight backs and heads held high

We walk the path where dreams can fly

Inspiring tales shared with pride

human potential an endless tide!

Gratitude to teachers, kind and wise

Their guidance rests where eager minds rise 

We cherish them and grace they impart 

In their shadow, we find our heart!

Dr. Mahendra Ingale, Former Principal 

Government Polytechnic, Jalgaon

The writters who shaped me

During my college days, I developed deep respect and admiration for several influential authors who profoundly shaped my academic journey and teaching philosophy. Their dedication and expertise in their respective fields have inspired me and countless others. This blog is dedicated to those exceptional writers whose work has left an indelible mark on my life. Principal S B Junnarkar was one of them.

Principal S B Junnarkar was a distinguished figure in the field of structural engineering . He was gold medallist of London University. Despite having lucrative job opportunities, he chose to dedicate his life to academia and became a professor in an Engineering College.

His commitment to teaching and his ability to present complex topics in an accessible manner have made his books valuable resources. His work, continues to inspire and educate future generations of engineers. 

Junnarkar hailed from a small village of Junnar in Maharashtra State. After completing his graduation from Kings College, London; and serving briefly in some departments, he joined Nadirshaw Edulji Dinshaw (NED) Engineering College in Karachi as vice principal and later became principal there in 1935. He Worked there until August 1947. After the partition he returned to India and joined Birla Vishvakarma Mahavidyala (BVM) at Vallabh Vidyanagar as the founder principal. He accepted to construct college building and stayed in 10*10 room with family till the college started functioning in June 1948. Gradually, he invited his team of NED to join BVM. Prof. N D Bhat, the author Engineering Drawing was a student of BVM. He drew the figures and sketches for Junnarkar’s books.

Junnarkar was an excellent human being and a dedicated, learned teacher who wrote books on Applied Mechanics, Mechanics of Structure and Theory of Structures. He meticulously constructed the problems for these books. He included some of the challenging problems from Cambridge University  Examination, converting those from FPS to MKS system.

When BVM received a government grant, they decided to dispose of all the machinery and equipments.  Prof. Jani, former principal of BVM had good relations with our chairman, Nana Saheb Vijay Naval Patil, the former Central minister. Prof. Jani suggested purchasing these items for Navalnagar College, because some of them were still in good condition and could be used for demonstration purposes; and that too at very nominal cost. After his suggestion, we went there for inspection. Prof. Soni, who was from Vallabh Vidyanagar and my colleague at Navalnagar was with me. We purchased all the equipments and machinery. I stayed there for a month. Dismantled all those items, arranged transportation and sent to Navalnagar with the help of the cooperative people of BVM.

During my stay, I came to know, magnificent work done by Principal Junnarkar and the painstaking efforts he had taken for the development of the college. I saw the deep respect in the eyes of the faculty members of BVM for him. 

This experience further deepened my appreciation for Junnarkar's legacy and the impact he had on engineering education.

Dr. Mahendra Ingale, Former Principal 

Government Polytechnic, Jalgaon

A Winter Day To Remember

A winter day to remember !

In my earlier blog, ‘How My Stutents Shaped Me’ I mentioned my experience teaching Engineering Drawing to one of the three divisions of first-year engineering students at the College of Engineering and Technology in Jalgaon.

Given the constraints of the semester system, time was perpetual short for both students and teachers, making it challenging to cover the syllabus comprehensively. As we approached the end of the semester, some important topics still  needed to be addressed , so we decided to conduct a combined lecture for all the three branches. I would lead the session on the ‘Development of Surfaces’, while my colleague Prof.L. P. Patil would engage the session on the ‘Penetration of Surfaces’.  We posted a notice on the bulletin board to inform Students about this arrangement.

On that Sunday, a holiday, the M J College authorities provided us a small classroom. The combined lecture was intended for all three divisions, each comprising 60 students, making a total of 180 attendees. Given that it was an early winter morning and  the students were busy with their term work submission, we anticipated that only a few students would attend. Therefore we felt comfortable with this arrangement.

However when I arrived at the classroom, I was taken aback to find a large crowd gathered near the door. Upon entering, I discovered that the room was packed with student standing in the aisles. Despite the winter cold, I found myself sweating for a moment! My students’ eagerness completely defied my expectations!

Concerned about their comfort, I suggested splitting the session into two parts to alleviate any inconvenience. However, my students with their characteristic, enthusiasm and determination, requested that I continue, assuring me that they would manage the situation. Their commitment was truly inspiring.

I proceeded with the lecture which lasted about three hours. During this time, I thoroughly explored complex problems regarding the development of surfaces, such as a 45° inclined plane intersecting the axis of a cone at its midpoint. The satisfaction I felt while creating a colourful drawing on the board to illustrate the solution was immense! 

At the end of the session, I told the students, ‘Dear students, this was my last lecture on this subject, and we have now completed the Engineering Drawing syllabus. I wish you all the best for the upcoming examination!’

As I spoke those words, the classroom erupted in applause. The sound still resonates with me today as I reflect on my journey as a teacher and a significant role of my students have played in shaping my experience!

Dr. Mahendra Ingale at Pune in February, 2025

Mahashivratri Yatra !

आज महाशिवरात्री!

महाशिवरात्री निमित्त सर्वांना हार्दिक शुभेच्छा!

एकादशीची श्री संत मुक्ताबाईंची यात्रा संपल्यानंतर, दर वर्षी चांगदेव येथे महाशिवरात्री निमित्त मोठी यात्रा भरते.

वटेश्वर महादेवाचे भक्त, हठ योगी चांगदेव महाराजांनी तापी पूर्णा नद्यांच्या संगमावर वसलेल्या चांगदेव या पवित्र तीर्थक्षेत्री चौदासे वर्षे तपश्चर्या केली. पुढे श्री संत मुक्ताबाईंचा गुरु म्हणून स्वीकार केल्यानंतर, त्यांच्या उपदेशानुसार, पुणतांबे येथे समाधी घेवून, ते ब्रम्ह चैतन्यात लीन झाले.

अशा पवित्र तीर्थक्षेत्री जन्म झाला हे मी महद भाग्य समजतो. चांगदेव मंदिर आणि तापी-पूर्णा हे माझ्या व्यक्तिमत्त्वाचे अविभाज्य अंग आहेत. आमचे बालपण चांगदेव मंदिर परिसरात आणि तापी पूर्णेच्या वाळवंटात फुलले. मंदिरात येणाऱ्या, तेथे राहणाऱ्या संत महात्म्यांचे दर्शन, त्यांची सेवा करण्याची मिळालेली संधी, मंदिरात होणारे उत्सव, कथा कीर्तने यामुळे ते समृद्ध झाले. यात्रेकरिता दरवर्षी नित्यनेमाने येणारे नामदेव महाराज अजनसोंडेकर व उत्तमराव महाराज सळशिंगीकर यांची कीर्तने आजही स्मरणात आहेत. 

चांगदेव यात्रा आम्हा सर्वांकरिता मोठी पर्वणी! महाराष्ट्रातील विविध तीर्थ क्षेत्रांवरून येणाऱ्या दिंड्या, विशेषतः शेगांव वरून, हत्ती घोड्यांसह येणारी श्री गजानन महाराजांची दिंडी बघून डोळ्यांचे पारणे फिटायचे. हरी नामाच्या उदघोषासोबत,

चला चांगादेवी जाऊ…तापी पूर्णा दर्शन घेवू…

म्हणत, टाळ मृदुंगाच्या तालावर, गात नाचत येणाऱ्या भक्त जनांच्या दर्शनाने मन आनंदाने भरून जात असे. यात्रेच्या दिवसात, आलेल्या यात्रेकरूंना सुविधा पुरविणे, त्यांची सेवा करणे यात आम्ही सर्व कुटुंबीय स्वतःला विसरून जात होतो. अफाट लोक संग्रह असलेल्या आमच्या बाबांची यात प्रमुख भूमिका असायची.

चांगदेव मंदिराचे पुजारी ह भ प वसंतराव महाराज आणि मी शालेय वर्गमित्र! मी जेंव्हा जेंव्हा दर्शनाला येतो तेंव्हा प्रसाद म्हणून श्रीफळ देण्याचा त्यांचा शिरस्ता त्यांच्या वडीलांच्या काळापासून सुरू आहे.

पनघटावर उभे राहून, बाजूचे चांगदेव मंदिर आणि समोरचे, हतनूर धरणामुळे निर्माण झालेले, तापी -पूर्णा संगम असलेले, भव्य जलाशय बघून आपण विश्व चैतन्याशी जोडले जात आहोत ही भावना माझ्या मनात निर्माण होते आणि मनाला प्रगाढ शांतता लाभते. 

चैतन्याचा झरा असलेली आमची नात, मधुरा जेंव्हा चांगदेव महाराजांच्या दर्शनाला आली तेंव्हा हरकून गेली. चांगदेव महाराजांच्या भेटीला छोटी मुक्ताई आलेली आहे ही भावना माझ्या मनात निर्माण झाली!

प्रा. महेंद्र इंगळे …२६ फेब्रुवारी, २०२५